Amazwe ase-US alondolozayo akhathalele ukuvala ukuqhomfa

UDavid alandeteLANDELA

Ngokujongana nokuwa okusemnyango kweNkundla ePhakamileyo yase-United States, eya kurhoxisa ukwenziwa ngokusemthethweni kokuqhomfa okusebenzayo ukusukela ngo-1973 kwaye kudaleke isithuba esisemthethweni, amacandelo aliqela anoorhulumente abalondolozayo aya kufuna ukuwavuma abe ngqongqo ngakumbi kunalawo ebekade ephakanyisiwe. ukuza kuthi ga ngoku. NgoLwesibini, umhla wesi-3 kuCanzibe, irhuluneli yase-Oklahoma, uKevin Stitt, uphumeze umthetho omtsha othintela phantse lonke uqhophosho kurhulumente kwaye uvumela abemi bonyawo olunye ukuba bakhalimele abo bakwenzayo, kunye nomvuzo.

Ngenxa yoku eTexas, ngoku e-Oklahoma banokufaka amaxwebhu ezikhalazo kwabo baqhomfayo koomama abangaphezulu kweeveki ezintandathu bekhulelwe, oko kukuthi, ukusukela oko kufunyenwe umsebenzi wosana.

Ukuqhomfa kuvunyelwe kuphela ukusindisa ubomi bukamama, ukuba usengozini. Lo mthetho uqale ukusebenza ngo-Agasti.

Izigwebo zentolongo zabaqhomfa zifikelela kwiminyaka eli-10. Kwaye ngaphezu koko, abo bagxekayo banikwa umvuzo ukuya kuthi ga kwi-10.000 yeedola, malunga ne-9.500 ye-euro kumazinga otshintshiselwano lwangoku, afanayo naleyo yaseTexas esele ibonelela ngayo.

Kwi-Twitter ebomvu yentlalontle, u-Gov. Stitt ngoLwesibini: "Ndifuna ukuba i-Oklahoma ithi i-pro-life state kwilizwe ngenxa yokuba ndimele izigidi ezine zase-Oklahomans ezifuna kakhulu ukukhusela umntwana ongekazalwa."

Iipalamente ezininzi zombuso sele ziphumeze ezazo izithintelo malunga nokuqhomfa, nezakuqala ukusebenza nje ukuba iNkundla ePhakamileyo isitshitshise isigqibo esisemthethweni, into ezakwenzeka kwisithuba seenyanga ezimbini ezizayo. Ngokohlalutyo olwenziwa yi-Guttmacher Institute exhasa ukuqhomfa, i-23 iyonke kumazwe angama-50 anemithetho eyilelwe ukunqanda ukupheliswa kokukhulelwa.

Kubo, i-13 inemithetho ethi iqalise ukusebenza ngokuzenzekelayo ukuba iNkundla ePhakamileyo iyakurhoxisa ukugunyaziswa kokuqhomfa ngokusemthethweni. La mazwe ngala: Arkansas, Idaho, Kentucky, Louisiana, Mississippi, Missouri, North and South Dakota, Oklahoma, Tennessee, Texas, Utah, kunye neWyoming. Abanye, iziseko zedemokhrasi ezifana neCalifornia okanye iNew York, zibavumele ukuba baqhomfa ekupheleni komyalelo wabo ukusukela ngo-1973: ukuya kuthi ga kwiiveki ezingama-24.

Isigqibo senkundla sowe-1973, esaziwa ngokuba yi-“Roe v. Wade”, ukuqhomfa okusemthethweni e-US njengelungelo lomfazi “de kube umntwana uyasebenza”, into eyatolikwa malunga nezo veki zingama-24. Ukusukela ngoko, ngokwedatha karhulumente, ngaphezulu kwe-62 yezigidi zokuqhomfa ziye zenziwa e-US. Emva koko, aMazwe ahlukeneyo awise umthetho ngaphezulu okanye ngaphantsi ngokungqongqo, ngokuxhomekeke kwizinto ezininzi zezopolitiko eziye zasekwa kumagumbi ommandla.

Ityala apho inkundla ephakamileyo yase-US iza kugweba.Ngumthetho welizwe lase-Mississippi ukuba akusayi kuba semthethweni ukuqhomfa emva kweeveki ezili-15 zokukhulelwa. Isigwebo, idrafti epapashwe kwiwebhusayithi ye-'Politico 'ngoMvulo, ithi ngoku kufuneka ibe yindlu yowiso-mthetho, nokuba kwinqanaba likarhulumente okanye kwi-Federal Capitol, ethatha isigqibo malunga nokuba semthethweni kokukhipha isisu e-US.

Iidemokhrasi ngoku zinoninzi olumxinwa kuwo omabini amagumbi eCapitol elo gumbi lincinci lokuhamba. Iivoti ziqikelela iinzuzo zeRiphabhlikhi kunyulo lwaphakathi kwekota kaNovemba.

Umongameli uJoe Biden uthethe izolo malunga nokuvuza, ekhumbula ukuba uyayixhasa into ayibiza ngokuba "ilungelo lomfazi lokugqiba." Ukwabize ivoti yeeDemokhrasi ngoNovemba, enika isiqinisekiso sokuba bayakuwisa umthetho wokuqhomfa ngendlela enqanda iinzame zamazwe alondolozayo ukuyilawula kwiiveki ezili-16 okanye ngaphantsi. “Iza kuwela kumagosa anyuliweyo esizwe sethu kuwo onke amanqanaba karhulumente ukukhusela ukhetho lwabasetyhini. Kwaye kuya kwenza abavoti bahlaziyeke ukuba banyule ii-ofisi zokhetho ngoNovemba. Kwinqanaba lomdibaniso, sifuna amalungu eesentolo ezingakumbi zokhetho kunye nesininzi sokhetho kwiNdlu ukuze samkele umthetho, ”utshilo.

Umongameli weNkundla ePhakamileyo, uJaji John Roberts, uzisole ngokuvuza kwingxelo waza wavula uphando lwangaphakathi. Akuzange ngaphambili kukhutshwe isigwebo esisayilwayo, ngaphantsi kwetyala elibaluleke kangaka kunye nefuthe elingaka lezopolitiko.