El Filemu filemu O se taualumaga e aiaia ai e le tulafono i nisi tulaga le leai o se faaiuga a le Vaega o le Faʻafoega i le feagai ai ma ni talosaga poʻo ni mea taua na laga e le pulega e faʻatupuina ai se aʻafiaga e ono le lelei pe lelei. O lona uiga, i mataupu o finauga faʻataʻitaʻi, o le le faia i le tali atu a le setete pulega i talosaga taʻitasi o loʻo tuʻuina mai e le kamupani, ua taʻua o le Pulega Filemu, lea e tusa ai ma le Tulafono 1437 o le 2011 e lelei pe leaga.
Pe a feagai ma le faʻafilemu pulega, e tatau ona amanaʻia o lenei gaioiga tupu i totonu o se vasega o pulega auala e faʻatonutonu ma faʻavasegaina e tusa ai ma aiaiga i taualumaga faamaonia otometi po o le iloiloina muamua e le kamupani. O le mea lea, lenei muamua faʻasologa faiga e noatia, i le tulaga o le leai o se taimi talafeagai faʻalauiloaina i lua ituaiga o iugafono, tasi i le filemu filemu ma le isi ia leai se aoga. (E tusa ai ma le Art. 83 o le Tulafono 1437 o le 2011).
Lenei muamua iloiloina tatau ona faia e ala i ni laʻasaga o le faʻatonuga, faʻamaoniga, faʻamaoniga ma mulimuli ane, le faʻalauiloaina o le kamupani, lea, o le talosaga a le pule o le a faʻamalolo ao faia le faʻagasologa.
E ala i le faʻafilemuina o pulega, e mafai ona faʻaiʻuina le faʻamasinoga. Peitai, ua vaevaeina lenei i ni vaega se lua: filemu filemu ma le filemu le aoga, e tusa ai ma le tala ua taua i luga.
-
Le Filemu Lelei.
O le leai o se aoga pulega e tuuina otometi e le Malo Faʻatonutonu e ala i le loto tuʻusaʻo o le tulafono. O aʻafiaga e tupu saʻo lava i luga o faʻagaioiga tau pulega, ma e otometi lava ona faʻamaonia i faʻaupuga ia na muamua talosagaina ai. E lua manaʻoga manaʻomia e ala i le faʻataʻitaʻia otometi o le lelei pulega faʻafilemuina o loʻo faʻatinoina, o mea ia:
- O le vaitaimi ua faʻamaonia e le tulafono ua uma.
- E leʻo faʻamatalaina e le kamupani le faʻamatalaga i le pule ina ua maua le avanoa.
Mo le lelei pulega taualumaga e tatau ona faʻataunuʻuina, o tuʻutuʻuga o lea faʻaiuga e tatau ona faitauina mai le aso na tuʻuina mai ai le talosaga poʻo le apili, peitaʻi, e mafai foi o le gaioiga lelei e mafai ona noatia i le faʻaleaogaina tuʻusaʻo, o lenei e se vaega o le pulega oe na faaleoina i latou po o latou vave pule sili, o loʻo avea ma ofisa i le talosaga a se pati, e pei ona aiaia i le mataupu 93 o le Tulafono 1437 o le 2011, e ala i lea, mo lenei mataupu o le lelei pulega taualumaga, o le:
- A faʻailoa manino mai le teteʻe ile Faʻavae Faʻaupolokiki poʻo le Tulafono.
- A i ai o le le malie i le lautele poʻo le fiafia lautele poʻo ua taumafai e faʻasaga ia.
- A tupu nei le tonu le lavea i se tagata.
O le a le faʻataʻitaʻiga faʻagaioiga e alu ai i le lelei le pisa?
Ina ia faʻaaoga le tulaga lelei o le faʻafilemuina o gaioiga, e tusa ai ma le mataupu 85 o le Tulafono 1437 o le 2011, o le tagata na te mauaina i lalo o aiaiga faʻatulafono le aoga o le lelei o le filemu, o mea ia o loʻo manaʻomia e tatau ona faʻataʻitaʻia.
- O le faamaumauga poʻo le kopi e pei ona taʻua i le mataupu 15 o le Tulafono lava e 1437.
- O se faamatalaga tauto e taʻu mai ai e leʻi logoina oe i le faaiuga i totonu o le vaitaimi ua aiaia e le tulafono.
I tulaga uma ia e lua, o le pepa faʻamaonia a le malo ma kopi moni o le apalai lava e tasi, e maua ai le aʻafiaga tutusa i le tulafono, i le filifiliga lelei sa faia i le tusi talosaga. Ma o lea, o le tiute o tagata taʻitoʻatasi o ni faʻalapotopotoga a le lautele, ia amanaʻia e uiga i aiaiga faʻatulafono.
O a ni masalosaloga o le amataga mai o le Lelei Faʻatonutonu Filemu?
E fa manatu e faʻatatau i le taualumaga ona filemu, o mea ia:
- O na talosaga o latou talisapaia faʻatagaina mo le faʻatinoina o muaʻi i ai aia tatau.
- O punaʻoa ua fuafuaina e fesiligia le le taliaina o se faʻapitoa talosaga, pe a tupu le mea na filifilia e le tagata lava ia mo le faʻaogaina o le le aoga pulega filemu.
- I taualumaga e le mafai ai ona sao saʻo le iʻuga o le iʻuga i isi pulega nai lo le tagata talosaga, i le faʻatapulaʻaina, faʻaleagaina poʻo le aʻafia o aia tatau ma aia tatau.
- O na taualumaga uma i luga o le talosaga a se pati e le noatia i le tuʻulafoaʻi le lelei pulega pulega, sei vagana ai ex gratia talosaga ma faʻatalanoaga auala e faʻatonutonuina e tulafono faʻapitoa.
-
O Le Le Leoa Filemu Pulega.
O lenei le lelei pulega faʻalilolilo e faʻavae i luga o le filifiliga faʻatatau i lenei tulaga e fiafia i le tagata na te le faʻagaoioia otometi. E tusa ai ma le mataupu 83 o le Tulafono 1437 o le 2011, lea o loʻo faʻamatalaina ai le leai o se aoga i pulega faʻatonutonu e faʻapea o le taimi lava e tuʻuina mai ai le talosaga, pe a maeʻa le tolu (3) masina e aunoa ma se faʻasilasilaga o le faʻaiuga e foia ai, o le a malamalama ai o le tali e le lelei.
Afai ua tuuina mai le mataupu, o lona uiga o le tulafono e sili atu nai lo le tolu (3) masina ua taua i luga e mafai ona fofo ai le talosaga e aunoa ma le faia o se faaiuga, ona faalilolilo lea o le pulega pe a uma le tasi (1) masina lena latou te faitau mai le aso na tatau ai ona faia le faʻaiuga. E le gata i lea, e taua le maitauina pe a tupu le le faʻatonuina o le pulega, o lenei gaioiga e le maua ai le faʻamatuʻuina atu o tiute i luma o le pulega, e le faʻamalieina foi le tiute e filifili ai le uluaʻi talosaga, naʻo le mataupu lava na ua faʻaaogaina e le itu auai fofo e feteʻenaʻi ma le mea masalomia poʻo le, e ui lava ina ua oʻo atu i le pule a le finauga-faʻafitauli mataupu, ua faʻalauiloaina se faʻatonuga o le manaʻoga.
Ina ia faʻatinoina le taualumaga, e lua filifiliga a le pule:
- Faatali mo le pulega a le malo na te faʻaalia o ia lava.
- Faia le filifiliga e luʻi pulega le toaga.
I lenei auala, i le tulaga o le kamupani faia le faʻaiuga e luʻi, e mafai ona faia e ala i se maualuga pulega faʻataʻitaʻiga poʻo, i se tulaga, i luma o le Judicial Power ala i le finauga-pulega faʻagaioiga pei ona taʻua i luga.
O le leai o se pisa e i ai foi le aafiaga o le faʻatagaina o le pulega e faila apili faʻagaioia ma talafeagai tulafono faʻatulafonoina, o lona uiga o lenei fuainumera mafai foi ona faʻatupuina aʻafiaga i luga o le pulega ma, o le mea lea, o le ai ai le tiute e foʻia, i lalo o latou lava matafaioi. Ae ui i lea, o lenei tiute o loʻo faʻaauau pea seʻi logoina o le mataupu o loʻo fesiligia, na aumaia i le pulega a le pulega faʻamasino, poʻo le iʻuga, ua faʻaaogaina e le kamupani faʻamatalaga talafeagai tau pulega.
O a ni masalosaloga o le amataga o le le lelei pulega faʻalilolilo?
O mataupu na afua mai ai e ono le fofogaina le filemu o le a tuuina atu e tusa ai ma mea nei:
- I le tulaga o le talosaga taulaʻi ma feagai ma mataupu o le fiafia lautele.
- A finau isi gaioiga faʻatonutonu talu ai, seʻi vagana le mataupu o alagaʻoa.
- I le tulaga o trilateral taualumaga ma i latou uma e mafua ai se noataga e tuʻuina atu pe ave pule o ia i le setete.
- O na taualumaga e fetaui ma le lesitalaina.
- O mataupu uma na, e tusa ai ma le tulafono manino, o le pulega filemu gagana e talafeagai.
O le a le vaitaimi o le taimi e faʻatinoina ai le otometi iloiloga faʻasologa poʻo le iloiloina ae leʻi oʻo i le pulega filemu
I se tulaga lautele, o le muamua iloiloina faʻagaioiga tatau ona faia i totonu o le vaitaimi e le sili atu i le 30 aso pisinisi, seʻi vagana o tulafono fou ua faʻavaeina e le tulafono poʻo le tulafono tulafono e manaʻomia ai se vaitaimi sili atu nai lo le faʻavaeina i luga. I le tulaga o le vaitaimi faʻavaeina mo le taualumaga ua faʻaiʻuina ma leai se gaioiga faʻaeeina, pulega faʻalilolilo ua le amanaiaina.
O a ni tuusaunoaga i le pulega filemu?
E tusa ai ma tuusaunoaga i le pulega filemu, mataupu nei e mafai ona faailoaina:
- O faʻatalanoaga, feutanaʻi ma faʻamaliega taualumaga.
- Mataupu na faʻamutaina i le maliega poʻo le maliega.
O le a le fesoʻotaʻiga o le pulega i nei tulaga faʻaalia i tulaga o le pulega filemu?
I le faʻavae, pe a maeʻa le vaitaimi tutusa, o le noataga o le pulega e foia ua leiloa, talu ai o le taualumaga ua maeʻa. I leisi itu, o se pulega faʻatinoina ua fausia, i lenei tulaga alualu i luma mo le faafoeina, o se masalosalo po o le le gaoia natura. I se faʻaopopoga, o le gaioiga e ao ona mulimulitaʻia e mo mafuaʻaga uma lava le uiga o se iugafono e faʻamutaina ai taualumaga taʻitasi ma o lea, ma le mea mulimuli, o loʻo taofia le malosiaga o le leai o se aoga.