A palabra fotocatálise aínda é bastante descoñecida para moitos, aínda que esta tecnoloxía se utiliza en España dende hai bastante tempo. Non obstante, agora é cando está en auxe. O proceso de fotocatálise imita o da fotosíntese que realizan as plantas, pero neste caso capta a enerxía solar para convertela en enerxía química. As súas moitas aplicacións, incluíndo a mellora da calidade do aire ambiente e a purificación da auga.
A fotocatálise é unha reacción á fotoquímica e, como lembra Daniel González Muñoz, doutor en Fotocatálise pola UAM: “A principios do século XX, os científicos tentaron imitar o proceso da fotosíntese nas plantas, pero quedou nun segundo plano en comparación co o petróleo e o carbón.
Coa crise do petróleo dos anos 70, a situación cambiou e comezou a ter máis en conta este proceso, que foi aplicando en distintos campos. Durante máis de 20 anos, por exemplo, tentamos estudar en Xapón o efecto da degradación dos contaminantes na zona. "En España está moi consolidado a nivel industrial, xa hai moitas empresas con materiais de construción para degradar contaminantes atmosféricos, como virus e bacterias", aclara.
Como se produce a fotocatálise, é necesario un fotocatalizador, “moléculas que absorben a enerxía luminosa e a transmiten a outra molécula. A nivel industrial, a maioría dos fotocatalizadores están a base de dióxido de titanio”, engade González.
"España comezou a interesarse por esta tecnoloxía no ano 2000 e a primeira aplicación realizouse nun tramo da rúa Martín de los Heros de Madrid, a través do Concello", explica David Almazán, presidente da Asociación Ibérica de Fotocatálise. Era algo novo, comezou a soar ben e Barcelona fixo as primeiras aplicacións en edificios, beirarrúas e beirarrúas. "As empresas privadas, por razóns de RSE, aplícano en aparcadoiros, centros de saúde... O interese é cada vez maior e proliferan máis empresas", engade. Desde esta asociación sen ánimo de lucro que une a fabricantes, centros tecnolóxicos, estudos de arquitectura, despachos de enxeñaría e universidades, entre outras entidades, aseguran que "desde o ano pasado hai un maior interese por esta tecnoloxía que tenta mellorar a vida dos cidadáns. . Especialmente no interior porque máis do 90% do tempo estivemos en zonas reducidas".
aplicacións
Nos últimos anos, cada vez son máis os fabricantes que utilizan esta tecnoloxía, ademais de produtos, hai pinturas, cemento, cubertas para edificios, papel ou tecidos que inclúen fotocatalizadores. Os prezos son cada vez máis competitivos, aínda que poden ser ata un 20% máis caros que un material similar sen estas características. “É unha tecnoloxía que ten que avanzar constantemente, ten un camiño infinito, as eficiencias son boas, pero poderían ser moito mellores”, admite Almazán. Xa están no mercado dispositivos de fotocatálise de escritorio, que están enchufados e limpan o aire. Tamén hai avances cos tecidos, “podes estar de moda descontaminando o mundo”, e estase a traballar na aplicación desta tecnoloxía en superficies como a goma para parques infantís, colaborando na súa desinfección.
O ano pasado, por exemplo, a empresa Sundisa, do sector da impresión dixital, despregou pancartas publicitarias en Madrid e Barcelona que recibiron o tratamento Pureti, reducindo a contaminación eliminando elementos contaminantes. Unha postimpresión técnica que purifica o espazo a través da fotografía.
O Covid axudou a desenvolver con maior rapidez toda a peza con mellor calidade do aire, “porque o demandaba o mercado. Axuda a limpar o aire e mata os virus". No interior, o xeito máis eficiente é colocar o fotocatalizador nos condutos do aire acondicionado, moi pouco accesibles. “Dentro do conduto colócase un dispositivo para que cando circula o aire se limpe e o aire que volve entrar sexa máis limpo”, sinala. No exterior, hai unha gran variedade de produtos para aplicar en beirarrúas, revestimentos de edificios, cubículos ou inclusión de publicidade.
Iso si, hai que ter en conta que “non fai desaparecer a contaminación. É un complemento que pode facer sitios máis seguros e máis baratos dentro da construción. E é unha forma de aproveitar a enerxía da luz”, di Daniel González.
Aínda que o uso da fotocatálise na industria xa está moi estendido, no ámbito da investigación aínda quedan moitos retos por diante. O investigador da UAM lembra que o óxido de titanio ten un inconveniente: "absorbe no rango ultravioleta do espectro solar, que é só un 5%". Sería necesario modificar o óxido de titanio para poder absorber máis luz e así conseguir que os procesos fosen máis eficientes. Outro reto será conseguir "fotocatalizadores máis duradeiros".
