De grootste literatuur is altijd reisliteratuur. Of een reis. We lezen om te ontsnappen of zodat onze geest het enige echt waardige toerisme kan doen. Om deze reden, van alle contexten of momenten in de geschiedenis die kunnen worden behandeld door vertelling en woorden, komen er maar weinig krachtigere omstandigheden bij me op dan die beschreven door Andrea Wulf in haar 'Magnificent Rebels'. De coördinaten in uw boek zijn uiterst nauwkeurig. De plaats: Jena, een kleine universiteitsstad op 30 kilometer van Weimar. Het moment: de tijd tussen de zomer van 1794 en oktober 1806. Tenzij onder zijn burgers, en vaak in hetzelfde gedeelde scenario, personages van het formaat van Ficthe, Goethe, Schiller, de gebroeders Schlegel, de Humboldts, Novalis, Schelling, Schleiermacher en natuurlijk Hegel worden geteld. Wie wil weten wat er in die tijd is gebeurd en hoe de Jena Kring is ontstaan, moet dit boek lezen. ESSAY 'Magnificent rebellen' Auteur Andrea Wulf Editorial Stier Jaar 2022 Pagina's 600 Prijs 24,90 euro 4 De geschiedenis bracht ons het Athene van Pericles, de Bloomsbury-groep of het Parijs van de jaren '20. Jena had echter een buitengewoon relevante waarde, niet alleen vanwege zijn uitzonderlijke intellectuele vruchtbaarheid, maar ook vanwege de manier waarop wetenschap, kunst, filosofie en poëzie probeerden een definitief perspectief te creëren van waaruit de wereld en vooral subjectiviteit konden worden beschouwd. Het boek begint met een anekdote, Goethe's toeval met Friedrich Schiller tijdens een bijeenkomst over botanie van de Natural History Society. En laten we eerlijk zijn, hoezeer de ontmoeting tussen deze twee reuzen van Germaanse letters ook een inhoud van ware omvang veronderstelt, ik vermoed dat veel lezers zich meer getemperde omstandigheden kunnen voorstellen om zich over te geven aan een lezing met gemiddelde aandacht. De eerste grote eigenschap is in feite die gehechtheid aan het anekdotische en indirecte als essentiële ingrediënten in elke biografie.Maar dit is een van de ongebruikelijke deugden van Wulfs tekst: ondanks het zeer grote kritische apparaat en de intellectuele hoogte die toegang maar als licht zoals sommige personages in dit verhaal zich kunnen voorstellen, is het lezen van 'Magnificent Rebels' benijdenswaardig ritmisch. Zijn eerste grote kwaliteit is in feite die gehechtheid aan het anekdotische en indirecte als essentiële ingrediënten in elke biografie. Vanaf die ontmoeting zal het script karakters berijden om de culturele en intellectuele omgeving van de stad aan de Saale-rivier voelbaar te maken - bijna kauwbaar. De eerste maten van deze reis door de tijd zijn gewijd aan Fichte, de grote charismatische figuur van de filosofie die, door het stokje van Kant over te nemen, zijn tijd radicaal veranderde vanuit een nieuwe en radicale opvatting van het zelf (Wulf zal altijd de Duitse term "Ich", ook in het originele Engels). De invloed van Fichte was zo groot dat een student hem de Bonaparte van de filosofie ging noemen. Dat waren de jaren waarin Duitse intellectuelen stelling namen rond de Franse Revolutie; de tijd waarin het tijdschrift 'Die Horen', gefinancierd door Schiller, de voorbode was van de verdediging van een Duitse natie verenigd door een gemeenschappelijke taal en cultuur. Rode draad De figuur van Caroline Böhmer-Schlegel-Schelling wordt geplant als een rode draad door elke relatie die natuurlijk intellectueel is, maar ook affectief, liefdevol en sensueel. Polyamorie, zullen de jongsten ontdekken, is geen recente uitvinding. Het documentatieniveau van Andrea Wulf is detective en toch niet overweldigend. Ik ken nette onderzoekers en behendige vertellers, maar het feit dat historiografische en documentaire accuratesse samengaan met overtreffende trap literair vermogen is iets buitengewoons. En Wulf snapt het. 'Magnificent rebels' is het portret van een context waarin de, niet altijd vreedzame dialoog tussen de Verlichting en de Romantiek werd gevierd. Een relatie waarin wetenschap en letteren hun krachten moesten meten. Voor Goethe was de belangstelling voor de studie van de natuur strikt autonoom en oprecht. Voor Novalis behield het poëtische gezegde echter een persoonlijke waardigheid die het met geen enkele andere vaardigheid kon delen. Denk aan een auditorium waar Goethe zelf, Fichte, Alexander von Humboldt en Auguste Wilhem Schlegel op dezelfde rij kunnen zitten. Als zoiets je interesseert, is dit boek onmisbaar. En zoals bij elke reis is er een bestemming. Als men in 'Moby Dick' de pagina's omslaat in afwachting van de verschijning van de walvis, komt in het boek van Andrea Wulf het hoofdgerecht aan het einde van het verhaal. Ik bederf niets. Dit is een verhaal van reuzen, maar de laatste twee afsluitende personages overweldigen alleen al met hun uitspraak: Hegel en Napoleon. Als Jena ooit het centrum van de wereld was, dan was het op het moment dat de ogen van die twee mannen elkaar ontmoetten. Maar toen was de context al anders. En zoals in alle grote verhalen, zal het einde tragisch zijn. De auditoria waar op een dag de stem van de meest gevraagde geesten werd gehoord, werden uiteindelijk omgebouwd tot pakhuizen waar de gewonden werden opgestapeld. De rivier de Saale, getuige van de wandeling van wijze mannen en dichters, was bezaaid met verminkte lijken.
