“As infames viñetas de 'El Espectador' merecen un bo azoute aos editores dese papel. Non abonda con requisar os números. Para acabar cos malos xornais hai que matar xornalistas”, comentaba nada menos que Ramón María Narváez a mediados do século XIX. As palabras foron recollidas polo xeneral Fernando Fernández de Córdova nas súas 'Memorias íntimas' (Rivadeneyra, 1889), na que lembraba o moito que o sete veces presidente do Goberno, durante o reinado de Isabel II, "ofredeu e humillouno" aquel incipiente humor gráfico da prensa. Exemplo de todas estas obras críticas co poder e coa sociedade publicadas na prensa española, nese século convulso da nosa historia, son as que se expoñen desde hoxe e ata o 26 de febreiro de 2023 no Museo Nacional do Romanticismo de Madrid. "Unha mostra que nos axuda a que o público descubra que o noso humor de antes e a forma de representalo non cambiaron, en realidade, practicamente nada", sinala a ABC a comisaria e comisaria da mostra, Mónica Rodríguez Subirana. En 'Por un sorriso un mundo. A caricatura, a sátira e o humor no Romanticismo amosan coleccións da colección de prensa histórica procedentes dos fondos propios do museo, que normalmente non se exhiben polas súas especiais necesidades de conservación. Pezas con técnicas e formatos moi diferentes que oscilan entre a sátira, a caricatura e a ilustración. A estes súmanse algúns préstamos da Biblioteca Nacional de España, como o debuxo 'Lady Macbeth'. Realizada polo irmán de Gustavo Adolfo Becquer, Valeriano, e dúas acuarelas de 'Los Borbones en pelota', a colección satírica e caricatural máis ácida do século XIX, dedicada a criticar a Isabel II e a súa camarilla. 'O comezo e o final dunha viaxe nun tren de alta velocidade', de Francisco Ortego, publicado en 'El Cascabel' en 1866 Museo do Romanticismo. A BNE comprounos a un particular nos anos 80. Realizáronse en 1868, trala caída da Raíña e o inicio do Sexenio Revolucionario, na época na que a crítica ao poder se estende con maior forza a través destas viñetas, situando a políticos e membros da Monarquía en escenas vergoñentas e, incluso, de un carácter pornográfico”, subliña a comisaria. A exposición abrangue dúas temáticas fundamentais: por unha banda, o uso destas viñetas como arma política contra o poder, que conseguiu a reacción dos distintos gobernos mediante unha forte censura, e, por outra banda, a crítica social. Por exemplo, a viñeta publicada na revista 'El Cascabel', na que se pode ver a unha familia disfrutando dunha viaxe nun "tren de alta velocidade", coma se fose un dos atrasos de Renfe, a modo de burla, pero en 1866. 'El carnaval', unha acuarela que forma parte de 'Los Bourbons en pelota', de 1868 BNE 'Son os memes de antes, unha forma de expresarse de hai dous séculos que, a pesar diso, para nós é totalmente cotián”, sinala Rudríguez Subirana, quen tamén destaca a figura do seu autor, o gran humorista gráfico Francisco Ortego: “Foi o primeiro que podemos considerar humorista gráfico, xa que foi o primeiro en dedicarse exclusivamente á prensa e vivir só de iso, algo que era moi difícil. Foi moi recoñecido polos seus contemporáneos, tanto que a noticia da súa morte en 1881 tivo unha tremenda repercusión en España.
