Berriki, Auzitegi Goreneko Administrazioarekiko Auzien Hirugarren Aretoak, bigarren atalak —24ko urtarrilaren 2023ko 12/2023 epaiaren bidez (2059/2020 Errek.)—, epaitegi berak zeukan doktrina zuzendu du. bi urte baino gehiago lehenago zerbait ezarri zuen. Horrek kezka handia eragin du espektro juridikoan. Batez ere, hainbat zalantza sortu ditu Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan (IRPF) berandutze-interesen zergapetzeari dagokionez.
De facto, bi urte lehenago, TSk, 13ko abenduaren 2020ko epaian (7763/2019 Errek. kasazioa), Zerga Administrazioko Estatuko Agentziak (AEAT) ordaindutako berandutza-interesak aitorpena gauzatzean erabaki zuen. bidegabeko diru-sarrerak, ez daude pertsona fisikoen errentaren gaineko zergaren menpe. Izan ere, "zergadunari itzultzen zaion bakoitzean interesdun batzuk behar bezala lagunduta zergadunak, konpentsatuz, ez dago kapital-irabazi hori, baina berregokatze bat gertatzen da, aurretik jasandako galera baliogabetuz".
2020ko sententzia horretan, orain 2023ko urtarrileko azken sententzia horren kontseilari izan den magistratu berberak formulatu zuen kontrako iritzia —bitxiki—, eta horrek ezarritakoaren aldean interpretazio-balada eragin du. "Berandutze-interes pasiboak, zergadunen aldekoak, pertsona fisikoen errentaren gaineko zergaren errenta orokorraren parte diren ondare irabaziak" direla uste du.
Aretoak, azken Epai honetako epaiaren gehiengoa onartzeko orduan, jarraitutako irizpidea honako hau da, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergari (LIRPF) 35/2006 Legearen arabera:
Kontuan izan behar da azken esaldi honek, 2023ko urtarrilekoa, aldi berean kontrako bi boto indibidual dituela. Doktrina zuzena 3ko abenduaren 2020ko epaian ezarritakoa dela nabarmentzen dute. Ondorioz, berandutza-interesak zergadunen mesedetan ez jartzea defendatzen dute eta hainbat arrazoiren arabera irizpideei eustea argudiatzen dute.
Doktrina-aldaketa honek segurtasun juridikorako ondorio kaltegarriak dituen erasoa suposatzen du. Isurtzen den mezua suntsitzailea da, erradikalki kontrajarriak diren epaitegiak eta epaitegi berberak denboran hurbil.
«Doktrina aldaketa honek segurtasun juridikorako ondorio kaltegarriak dituen eraso bat suposatzen du. Isurtzen den mezua suntsitzailea da, guztiz kontrako adierazpenak daudelako»
Bestalde, indemnizazioen aitorpena, Zerga Administrazio batek, aurretik administrazio jarduketa bera hautsi zuen ondare-oreka berreskuratzen saiatzen da. Hori dela eta, eragindako kaltea aldatzeko erakunde publikoaren ekintza, ezin da pertsona fisikoen errentaren gaineko zergan errenta gisa inputatu.
Laburbilduz, PFEZaren gaineko Zergaren Legearen artikuluek, sententziak bere oinarria aipatzen eta oinarritzat hartzen dituenak (LIRPF 34. eta 37. artikuluak), soiltasunez jorratzen du ondare-irabaziaren «merkatu-balioaren» bidezko kuantifikazioa. Hau guztiz desegokia izan zen atzerapen interesdunei erreferentzia egiteko orduan, hauek finkoak eta legez ezarritakoak.
Auzitegi Nagusiaren bi epai hauek emandako irizpide bateraezinen desberdintasuna ikusita, beharrezkoa da —luze gutxira— berriro epaitzea jurisprudentzia behin betiko finkatzeko. Hirugarren esaldi bat garrantzitsua litzateke erabateko inkoherentzia hori konpontzeko eta segurtasun juridikoaren bidera itzultzeko.
Irizpide logiko hutsetan oinarrituta, bidegabeko diru-sarrerak itzultzeak itzulera izaera du eta ez kalte-ordain hutsa. Jakina, ordainketa hori ezin da inola ere hartu zergadunaren gaitasun ekonomikoaren gehikuntza gisa. Gaitasun ekonomikoaren printzipio hori, Espainiako Konstituzioaren 31. artikuluan jasotakoa eta, funtsean, Espainiako Zerga Sistema osoaren azpian dagoena.
Egia esan, zergadun behartuak itzuliko du entzunaldi publikoa asetzen ez badu, baina diru-sarrera hori, azken batean, Legearen aurkakoa da.
Espero dut Auzitegi Gorenak laster argituko duela ageriko inkoherentzia zergadun guztien onerako, baita gure Konstituzioaren 9.3 artikuluan aipatzen den segurtasun juridikoaren onerako ere. Horrelako mezuek, esaldi moduan, eragiten duten gauza bakarra da inbertitzaileen mesfidantza areagotzea, baita ingurune ekonomikoa eta ongizatea kaltetzea ere. Denborak esango du.
