Omunye u-Guardian wase-Amazon ubulawa eBrazil, okwesithupha eminyakeni yamuva

U-Janildo Oliveira Guajajara, Umnakekeli wase-Amazon, waqeqeshwa ngo-September 3, Mashi edolobheni eliseZweni Lomdabu lase-Arariboia, esifundazweni saseBrazil iMaranhão. Ngokwemibiko, ube yisisulu sokucasha ngesikhathi ehamba emgwaqeni.

Ngokufa kwakhe, sekunabaqaphi baseGuajajara abayisithupha ababulewe eminyakeni yamuva nje.

Amalungu Abantu baseGuajajara (Tenetehar) adala iqembu labaqaphi ukuze bavikele indawo yase-Arariboia (ihlathi lihlaselwa kakhulu abagawuli bemithi ngokungemthetho) kanye nezakhamuzi ezingaxhunywanga zabantu base-Awá, abahlanganyela nabo umhlaba. Ngaphambi kokuba abanakekeli baqale umsebenzi wabo eminyakeni eyishumi edlule, kwakunezindawo zokungena ezingu-72 zokugawulwa ngokungemthetho endaweni: manje sekusele ezinhlanu kuphela.

“UnguMqaphi wesithupha owabulawa futhi akekho umbulali oke wajeziswa noma ovalelwe ejele. Yingakho simemeza futhi sinxusa abezobulungiswa baseBrazil ukuthi bakwazi ukufaka laba babulali ejele,” kusho u-Olimpio Guajajara, omunye wonogada.

Esitatimendeni esikhishwe ngemuva kokubulawa kukaJanildo, abaqaphi baseGuajajara bamemezele: "UJanildo Oliveira Guajajara ubesebenza nathi kusukela ngo-2018 futhi usebenze esifundeni saseBarreiro, e-Arariboia Indigenous Land, emphakathini ozungezwe umgwaqo ovulwe abagawuli futhi eyavalwa onogada. Kusukela ngaleso sikhathi, yena nabanye ababheki esifundeni baye babhekana nezinsongo eziqhubekayo, futhi ziya ngokuya ziba namandla. Kuyo yonke le minyaka senze, futhi sizoqhubeka nokwenza, ukuvikela indawo, ngisho noma besabisa futhi basibulale. Simelene nodlame olubulala lucekele phansi, yingakho silwela impilo. Abantu bakithi bakhalela ubulungiswa futhi sifuna kwenziwe uphenyo olwanele ngalokhu kanye nokunye ukubulala kwabantu baseTenetehar, futhi sifuna impendulo yobulungiswa ngalobu obunye ubugebengu obunobulwane.”

NgokukaSarah Shenker, umcwaningi nesishoshovu se-Survival International, osekuphele iminyaka ehambisana nomsebenzi wabaqaphi baseGuajajara: “Igagasi lodlame lokuqothulwa kohlanga oludalulwe kubantu bomdabu nguMongameli Bolsonaro alipheli. Kunesimo sokungajeziswa ngokuphelele, lapho amandla anamandla antshontsha izindawo zomdabu, izimayini zegolide, abagawuli bemithi, ama-'grileiros' nabanye, becabanga ukuthi bangenza abakufunayo futhi babaleke nakho. Uhulumeni wamanje waseBrazil ubakhuthaza ngenkuthalo, futhi kulo lonke izwe abantu bomdabu bayakuphikisa.”

“UJanildo wayazi ukuthi angambulala, kodwa wayezimisele ukuba umqaphi, ngoba wayengaboni enye indlela ngekusasa lomndeni wakhe nehlathi lakhe. Ubulungisa kumele benzelwe yena, uPaulino Paulino Guajajara kanye nabo bonke abanye abantu bomdabu abafele ekulweleni amazwe abo. Futhi abantu emhlabeni wonke kufanele bahlangane ngamandla ukuze bamise ukuqothulwa kohlanga eBrazil futhi bamise amandla omhlaba wonke akugqugquzele ngisho: ukuze kusinde abantu bomdabu abangathinteki nabo bonke abantu bomdabu, kanye namazwe abaye bawanakekela izizukulwane ngezizukulwane, ” wengeza uShenker.