Uhulumeni unikeza ukukhanya okuluhlaza esiphakamisweni sokuguqulwa kwezindaba zezomthetho zeSayensi

Nikeza izimo zokusebenza zabacwaningi ngesizotha futhi uqinisekise uxhaso lomphakathi oluzinzile ku-R&D&i. Lesi isicelo somphakathi wesayensi futhi uhlose ukuhambisana noMthetho omusha Wesayensi, Ubuchwepheshe kanye Nokusungula, iphrojekthi yawo yokulungisa ivunywe uMkhandlu Wongqongqoshe ngoLwesihlanu olwedlule.

Umthetho wesikhathi esizayo, ngokukaNgqongqoshe Wezesayensi Nokusungula Izinto, u-Diana Morant, unikeze abantu abaphenyayo nabasungula izinto ezintsha ngamalungelo engeziwe kanye nomkhathi wokuzinza emisebenzini yabo. Ngaphezu kwalokho, inciphisa imithwalo yokuphatha, ilwa negebe lobulili, ikhuthaze ukudluliselwa kolwazi emphakathini nasezinkampanini, futhi isungula uhlelo lokuphatha olushesha, olubambe iqhaza noluvuleleke kuzo zonke izindawo. UNorma ucabange ngokusungulwa kweSpanish Space Agency, okuzokwenzeka esikhathini esingangonyaka.

Izindaba zomthetho

Umbhalo uhlanganisa ukuzibophezela ekusebenziseni uxhaso lomphakathi lwe-R&D&i ka-1,25% we-GDP ngo-2030, lokho, ngokusekelwa yimboni ezimele, ezovumela ngokomthetho u-3% osungulwe yi-European Union. Ungqongqoshe ukugcizelele ukuthi lolu hlelo luvikelekile ngekusasa ngoba uHulumeni useyayifeza leyo nhloso.

Umthethonqubo wethula izinguquko ezihloselwe ukunciphisa ukungaqiniseki, ukunikeza abacwaningi ukuzinza nokuheha ithalente. Kuze kube manje, kwakhiwa indlela entsha yenkontileka engapheli exhunywe ekuthuthukisweni kwemisebenzi yesayensi nobuchwepheshe. U-Diana Morant uye wachaza ukuthi abasebenzi besayensi bathathwa njengebalulekile futhi bebalulekile, futhi bavame ukuba ukugcwaliswa okunwetshiwe.

Kulokhu, ungqongqoshe ubhale ukuthi uHulumeni ugunyaze ukunikezwa komsebenzi womphakathi kuleli qembu, elidlule inani le-zero esikhundleni ngamanani angama-120%: «Izingcingo ezintsha zizovumela ukuthi eminyakeni emithathu ezayo abantu abayi-12.000 zifakwe ngendlela emisiwe ohlelweni lwesayensi yomphakathi».

UMorant uphinde waveza ukuthi umthetho uhlongoza inkontileka entsha yeminyaka efinyelela kweyisithupha yabacwaningi abenza izifundo zobudokotela, nokuhlolwa kwaphakathi kanye nokokugcina okuzobavumela ukuthi bathole isitifiketi esisha sika-R3. Lesi sitifiketi sithanda ukuhlanganiswa kwesikhundla somphakathi ngoba okungenani u-25% wabo ezinhlanganweni zokucwaninga zomphakathi kanye no-15% emanyuvesi laba bacwaningi.

Umthetho ubeka ukuthi bazohlola futhi babone okokuqala ukufaneleka kocwaningo olwenziwa emkhakheni womphakathi nakunoma iyiphi inyuvesi, eSpain nakwamanye amazwe. Ngaphezu kwalokho, umbhalo uhlanganisa isibalo se-technologist.

UDiana Morant umemezele ukuthi uzibona njengomcwaningi wezempilo onikela ngama-50% esikhathi sakhe ukuze enze ucwaningo ezibhedlela nasezikhungweni zezempilo.

Ngakolunye uhlangothi, umbhalo unikeza isiqiniseko somthetho ngokulingana kobulili. Ukuzibophezela ekulinganeni kuzofunwa, kukhuthazwe futhi kuklonyeliswe ngomklomelo okhethekile wezikhungo zocwaningo nokusungula izinto zamanyuvesi. “Sifuna isayensi esezingeni eliphezulu, abukho ubungcweti kwezesayensi uma singakuqinisekisi ukungacwaswa ngokobulili,” kusho ungqongqoshe.

Ngokunjalo, umthetho waqinisekisa ukuthi abesifazane nabesilisa bazoba nezimvume ezeqile nokuthi lesi sikhathi asibajezisi lapho kuhlolwa ukufaneleka kwabo.

Inhloko yeSayensi neNtsha yengeze ngokuthi uguquko luhambisana nohlelo Lokubuyisela, Uguquko kanye Nokuqina, luchaza isayensi njengento evamile futhi ihlanganisa izindinganiso zokuziphatha, ubuqotho, ukubamba iqhaza kwezakhamizi ku-R&D&i nokulingana. “Kungumthetho ukuthi iSpain idinga ukuba izwe eliphumelelayo, elingenzeleli futhi eliluhlaza, ngenqubekelaphambili ehlangene esekelwe olwazini nasekusungulweni okusha,” ephetha.