Agar kimdir Birlashgan Millatlar Tashkilotining Nizomi - xalqaro shartnoma, ya'ni ushbu xalqaro tashkilotning konstitutsiyasini ko'rib chiqsa va 23-moddaga o'tsa, Rossiya Xavfsizlik Kengashining doimiy a'zolari orasida emasligini ko'radi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining hokimiyat organida ushbu ko'chmas o'ringa ega bo'lgan beshta davlat - AQSh, Xitoy, Frantsiya, Buyuk Britaniya ... va Sovet Sotsialistik Respublikalar Ittifoqi, sobiq SSSR.
Rossiyaning Ukraina suvereniteti va hududiy yaxlitligiga shubhali asosli hujumidan koʻpchilik xalqaro hamjamiyatning gʻazabi baʼzilarni Rossiyaning SSSRga tegishli boʻlgan Xavfsizlik Kengashida Osiyoni qabul qilganligiga ortga qarashga sabab boʻldi.
Va shu bilan birga, Vladimir Putinni BMT tomonidan uni to'xtatishga qaratilgan har qanday muhim urinishdan himoya qiluvchi veto huquqi. Eng so'nggi misol, juma oqshomida, AQSh va Albaniya tomonidan Xavfsizlik Kengashida Rossiyani qoralash va qo'shinlarni olib chiqishni talab qilish bo'yicha ilgari surilgan rezolyutsiya faqat bir ovozga qarshi bo'lgan. Rossiyaniki, bu rezolyutsiyani bekor qilish uchun etarli edi.
Xuddi shu forumda, ikki kecha oldin, Ukrainaga bosqinchilik bilan shug'ullanish bo'yicha favqulodda yig'ilish o'rtasida, hujumga uchragan mamlakat elchisi Sergey Kislitsiya BMT Nizomi yozilgan ko'k kitobni ko'rsatdi va Rossiya o'rindig'ini yashirdi. Xavfsizlik Kengashida tartibsiz ravishda, u shubhali lavozimni "yashirin tarzda" meros qilib olgan.
Kislitsiyaning ayblovi ayni paytda Rossiyaning xalqaro tashkilotdagi o‘rni va mavjudligi, uning tamoyillarini shu haftada ochiqdan-ochiq buzganlikda ayblanayotgani, lekin bundan avvalroq, 2014-yilda Ukrainaning boshqa hududi bo‘lmish Qrimga bostirib kirishda bo‘lgani kabi so‘roq qilinmoqda. Hattoki BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish ham taqdirni biron bir a'zo davlatga, balki Rossiyaga nisbatan ayblamaslikka harakat qiladi - bu hafta Moskvada BMT Nizomini buzgani uchun hujum qildi.
Haydab chiqarish, missiyani amalga oshirish mumkin bo'lmagan holat
Rossiyani BMTdan chiqarib yuborish imkonsiz vazifa. Ammo ulkan yadroviy arsenalga ega bo'lgan harbiy kuch oldida qarorning barcha oqibatlari, BMTning siyosiy haqiqati mumkin emas. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Nizomining 6-moddasida “ushbu Nizomdagi tamoyillarni doimiy ravishda buzgan” aʼzo davlat Xavfsizlik Kengashining tavsiyasiga koʻra, barcha aʼzo davlatlarni oʻz ichiga olgan Bosh Assambleyada ovoz berishda chiqarib yuborilishi mumkinligini belgilaydi. . Rossiya bu organda veto huquqiga ega va undan o'ziga qarshi qaror qabul qilishda foydalana olmaydi deb hisoblangan taqdirda ham veto huquqiga ega bo'lgan Xitoyning qo'llab-quvvatlashidan mahrum bo'lishi juda qiyin.
Biroq, AQShda bu borada BMTga bosim o'tkazish harakatlari bor. Har ikki partiyadan bir guruh amerikalik qonunchilar joriy oyda Kongressda Jo Baydendan Rossiyani tashkilotdan chiqarib yuborish uchun AQShning Xavfsizlik Kengashidagi doimiy ishtirokidan foydalanishni talab qilish uchun rezolyutsiyani taqdim etishni rejalashtirmoqda.
Rezolyutsiya loyihasini yozgan respublikachi Klaudiya Tennining matbuot kotibi Nik Styuart Fox News telekanaliga bergan intervyusida “Bu juda murakkab”, deb tan oldi. "Ammo Rossiya bu borada veto huquqiga ega bo'lganligi, siz buni sinab ko'ra olmaysiz degani emas".
Qonunchilarning fikri shundaki, bu harakat Moskvaga Ukrainaga bosqinni to'xtatish uchun yana bir bosim qatlamidir. Rezolyutsiyada Putinning munosabati “xalqaro tinchlik va xavfsizlikka toʻgʻridan-toʻgʻri tahdid solishi” hamda “Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining doimiy aʼzosi sifatidagi masʼuliyat va majburiyatlarga” zid ekanligi himoya qilinadi.
Ukraina fikricha, Rossiya ham sobiq ittifoq respublikalari kabi BMTga kirish uchun ariza topshirishi kerak edi
Bu hafta Kislitsiya tomonidan bildirilgan g'oya yana bir strategiyaga ishora qiladi: SSSR o'rnini Rossiya tomonidan bosib olinishi qonuniy emasligini hisobga olish. U hech qanday natija bermasligi mumkin bo'lmasa-da, uning dalillari bor. Keyin, o'tgan chorshanba kuni Xavfsizlik Kengashining favqulodda sessiyasida u Bosh kotibdan huquqlarni o'tkazish bo'yicha 1991 yil dekabr oyidagi huquqiy memorandumlarni bo'lishishni so'radi.
O'sha yil notinch bo'ldi, SSSR to'liq parchalanib ketdi, davlat to'ntarishiga urinish va o'zining sobiq respublikalaridan mustaqillik to'g'risidagi zanjir e'lonlari bilan silkindi. 8 yil 1991 dekabrda Rossiya, Ukraina va Belorussiya rahbarlari Beloveja bitimlarini imzoladilar, unda ular "SSSR xalqaro huquq va geosiyosiy voqelikning sub'ekti sifatida endi mavjud emas" deb e'lon qildilar. O'sha kelishuvlar o'z o'rnini Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligining (MDH) shakllanishiga olib keldi, bu davlat o'zi davlat bo'lmagan va BMTga a'zo bo'la olmaydi. 21-dekabr kuni Qozog‘istonda Olma-Ota protokoli imzolanishi bilan sobiq ittifoq respublikalarimiz MDHga kirdi.
Unda imzo chekkanlar SSSRning yoʻq boʻlib ketganini tasdiqladilar va Rossiyaning BMT va Xavfsizlik Kengashidagi aʼzoligini saqlab qolishlarini qoʻllab-quvvatladilar. Bir necha kundan so'ng, 24 dekabr kuni Rossiyaning o'sha paytdagi Prezidenti Boris Yeltsin BMT Bosh kotibiga maktub yo'llab, unga "SSSRning Birlashgan Millatlar Tashkilotiga, shu jumladan Xavfsizlik Kengashiga va boshqa a'zoligi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimi organlari MDH mamlakatlari koʻmagida Rossiya Federatsiyasi tomonidan davom ettiriladi”.
Kislitsa va Ukraina hozir himoya qilayotgan narsa shuki, SSSR parchalanib ketganidan so'ng, qolgan sobiq Sovet respublikalari kabi Rossiya ham BMTga a'zo bo'lish uchun ariza berishi kerak edi. Berlin devori qulagandan keyin Yugoslaviya va Chexoslovakiya parchalanib ketganidan so'ng, bu davlatlar ham qilishlari kerak bo'lgan narsadir. Xavfsizlik Kengashi ham, BMT Bosh Assambleyasi ham Rossiyaning kirishi uchun ovoz bermadi. Kislitsia o'zining korporatsiyasi buzilganligi haqidagi hujjatlarni ko'rsatishni so'radi. "O'ttiz yil davomida Xavfsizlik Kengashida "Rossiya Federatsiyasi" degan do'sti bilan birga bo'lgan odamlar, o'zini qonuniy a'zo deb ko'rsatmoqda", dedi Kislitsiya bu hafta "Kyiv Post" gazetasiga.
Rossiyaning SSSR yo'q bo'lib ketganidan bir necha kun o'tgach, uning huquqlari "davom etishi" haqidagi da'vosi, ba'zi ekspertlarning fikriga ko'ra, "huquqiy nuqtai nazardan ko'plab zaif tomonlarga ega".
Ukraina elchisining so‘zlariga ko‘ra, o‘shanda yadroviy davlatni xafa qilmaslik uchun hamma boshqa tomonga qaragan. Ammo endi, bu kuch o'z vakolatlarini suiiste'mol qilishda ayblansa, uning qonuniyligi shubha ostiga qo'yilishi mumkin.
Xalqaro huquq professori va Isroilning Isroildagi sobiq elchisi Yehuda Blum MSNBC telekanaliga bergan intervyusida Rossiyaning SSSR yo‘q bo‘lib ketganidan bir necha kun o‘tib, uning huquqlari “davom etishi” haqidagi da’vosi “huquqiy nuqtai nazardan ko‘plab zaif tomonlarga ega” dedi. shuningdek, Rossiya SSSRning vorisi emas, davomi ekanligini va uning asosini shubha ostiga qo'yishini himoya qiladi.
Qanday bo'lmasin, BMTning murakkab byurokratiyasida bu borada Ukraina da'vosining yo'li qiyinroq. Shu shanba kuni Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiyning harbiy hujumi uchun jazo sifatida Rossiyaning Xavfsizlik Kengashida veto qo'yish huquqini tortib olishga so'nggi daqiqada urinishi. Bu Guterrish bilan telefon suhbatida so‘ralgan, unda Rossiya hujumi “Ukraina xalqiga qarshi genotsid” deb atalgan. Jang maydonida rus harbiy mashinasiga qarshilik ko'rsatish kabi juda murakkab strategiya.
