Saaxiib iiraan ah oo Yazd ku sugan ayaa afar sano ka hor ii sheegay: "Kacaanka Iran wuxuu noqon doonaa mid dumar ama ma ahaan doono," waxaan ku soo ururiyay maqaal ay dumarku ii sheegeen. Waxa ay waydiiyeen tusaale ahaan sida uu qofku u caawin karo waddan isaga oo aan ku noolayn waxa ay iftiimiyeen shaqada dumarka ee xaafadaha magaalooyinka waaweyn (qaar ay xidhan yihiin). Dumarka Iran, waxay garanayeen, inay yihiin dhidibka ugu weyn ee bulshada iyo qoyska, laakiin haddii bulshadu is bedeli weydo, wax yar ayaa la qaban karaa. Dhaqdhaqaaqayaashu waxay ku baaqeen in laga wada qayb qaato siyaasadda iyo bulshada oo kooto laga siiyo dawladda iyo maamulka. "Ma garanaysaa sababta ay dhawaan xabsiga u dhigeen?" Waxay igu tidhi Shiraz, "maxaa yeelay waxay naga baqayaan dumarka." Xaaladda hadda jirta ee qalalaasaha bulsho, siyaasadeed iyo dhaqaale ba'an (hoggaamiyaha ugu sarreeya ayaa sidoo kale ku dhow inuu geeriyoodo), isbeddel kasta wuxuu noqon karaa horumar xagga xaaladda haweenka iyo horumarka xuquuqda iyo xorriyadda dhammaan.
Aynu eegno laba qoraa si aan wax uga ogaanno qalalaasaha 1935-aad iyo horraantii qarniyadii 1967aad ee Iiraaniyiinta. Sharafta ugu horreysa ee dalka waa mid cajiib ah: qoraaga iyo filim-sameeyaha Forugh Farrojzad (XNUMX-XNUMX), oo shaqadiisa dhamaystiran lagu akhriyi karo 'Maqribka weligeed ah', oo leh tarjumaad Nazanin Armanian (Gallo Nero). Waxay ka mid tahay abwaannada qarniga ugu waa waynaa. Muddo dheer ayaa ku hoos noolaa xukunkii Shah Reza Pahlavi, kaas oo taliskiisu uu silciyo oo uu fuliyo aqoonyahannada horumarka iyo Marxist. Akhriskiisu waa mid ka mid ah la kulanka gabayada casriga ah ee waa weyn. Ma jirto magaalo iiraan ah oo aan lahayn kafateeri nambarkeeda leh. Noloshiisa iyo shaqadiisa waxay la dagaallamaan waxa lagu aasaasay matalaada waxa dhaqan iyo jinsi ahaanba mamnuuc ah oo diidaya caadooyinka qoyska iyo bulshada. Waxay ka dhigan tahay xarunta suugaanta casriga ah ee Faaris ee waddan si muran leh ugu faana dhaqanka gabayada ugu guulaha badan adduunka.
Maryam Maajidi ABC
Forugh Farrojzad wuxuu guursaday Parviz Shapur ABC
Naftaada go'aanso
Nolosheeda ma fududa waayo qof dumar ah uma sahlana marka ay isku daydo in ay nafteeda go'aansato oo ay difaacdo hal-abuurkeeda, xataa sannadahaas way ka yaraatay. Da'da 16, waxay guursatay Parviz Shapur, oo ah qaraabo fog iyo gabayaa suuf ah, inkastoo aabaheed, akhristaha caanka ah iyo askari aan tanaasul lahayn. Dhanka kale, waxay sii wadaa xidhiidhka Naser Khodayar, oo ah saaxiibka ninkeeda iyo daabacaha, kuwaas oo xiriirkooda galmoodka ay ku darayso ururinteeda ugu horreysa ee gabayada, 'Cautiva'. Iyadu waa hormuud (ama ta ugu horraysa) dalka ee sida xorta ah ugu heesa sheekooyinka khiyaaliga ah iyo in ay dumarka u rogaan mawduucyo maanso ah. Mar dambe lagama maarmaan ma aha in la daboolo ama la daboolo rabitaanka aan la taaban karin, oo la isku yeero oo loo soo saaro si daacad ah iyo degdeg ah oo jirku had iyo jeer u qayliyo. Tuducyadiisa waxa ay ku sawiran yihiin gabayo dhaqameed laakiin waxa ay soo bandhigayaan cabsi gelin xoog leh oo leh luuqad fudud. Sawirradiisa aan caadiga ahayn waxay jebiyaan xeerarka oo ay ka xoroobaan xeerar adag oo loo qoondeeyay tan iyo sannadkii hore. Dhalasho kale (1964), buuggeedii ugu caansanaa, wuxuu heesaa dhalashada haweeneyda ku guuleysata xorriyadda.
Shan sano oo guur ah ka dib, way kala tageen, markii kaliya 4 boqolkiiba haweenka Tehran sidaas sameeyaan. Waxa uu ka wada shaqeeyaa majaladda 'Tehran in Images' oo uu bilaabo inuu tababaro "lyrics of image." Isla markiiba, wuxuu la kulmay agaasimaha Ebrahim Goestán, oo ah milkiilaha shirkaddii ugu horreysay ee madax-bannaan ee Iran. Si wada jir ah waxay u sameeyaan dukumentiga 'A Fire' (1961), oo ku guuleystay bilada naxaasta ee Festifaalka Venice, abaal-marintii ugu horreysay ee caalamiga ah ee qoraa Iiraani ah, oo uu tafatiray abwaanku. Sannadkii 1963-kii waxa uu agaasimay 'La casa es negra', oo ay dawladdu u igmatay in uu baahiyo shaqadii gumaystaha Baraska ee Babadaghi ee Tabriz, waxaanu ku helay abaal-marintii ugu horreysay Bandhigga Filimka Gaaban ee Oberhausen. Shaah ayaa si qiiro leh u ooya maalinta la soo bandhigay. Chris Marker waxa uu sheegay in ay la mid tahay 'Dhul aan Rooti lahayn' oo Iran ah [Buñuel]”, iyada oo lagu sharfay abwaannada ka dib dhimashadii lama filaanka ahayd ee shil baska. 'Gurigu waa madow' wuxuu noqdaa meeraha sarbeebaha (tusmooyinka dhaqanka Faaris ee si qarsoodi ah u dhaleeceeya ...). Barasku waxa uu ka dhigan yahay faaruqnimada iyo caajisnimada ee cunta dadka reer Iran ee ku hoos jira nidaamka shah. Cod-ku-kordhin ayaa tiriyey gabay munaasibadda loo tiriyey: “Nafta qoolleyda ha siin dugaagga.”
Kiis aad u kala duwan waa 'Marx and the doll' (2017), waxaa diyaarisay Maryama Madjidi (1980), waxaa tafatirtay Minuscula oo ay turjumantay Palmira Feixas. Abaalmarinta Goncourt ee Novel First oo tarjumay 14 sarbeeb, oo lagu soo bandhigay furaha taariikh nololeedka dhaqdhaqaaqa adduunka casriga ah iyada oo loo marayo masaafurinta Iran, maanta Faransiis. Waxa loo qaybiyaa saddex qaybood ama dhalasho (iyadoo la tixraacayo kitaabka Forrujzad). Markii ugu horeysay ee Tehran; tan labaad, ee Paris; isaga oo lix jir ah, markuu waalidkii u raaciyo inay ka soo carareen jamhuuriyadda Islaamiga ah xiriirkooda shuucinimo darteed; iyo kii saddexaad, markii uu si ikhtiyaari ah u soo laabtay isaga oo kuray ah. Waxaa lagu akhrin karaa ku dhawaad waraaqaha majaajillada iyo sheekooyinka garaafyada ee Marjane Satrapi, waalidiintii shuuciga iyo masaafurinta Yurub, laakiin dabaqad bulsho oo kala duwan, iyo filim sameeyaha Jafar Panahi (cajiibkaas waa 'The White Balloon'), kaasoo ciyaara. carruurta ka sarreeya jilayaasha. Hagaag, sida si fiican loogu garto shineemo, oo uu ku dhibtoonayo Iran, marka ubadka ay dhaleen ay si fudud uga baxsadaan faafreebka iyo, Madjidi ayaa qiraya, doorashada aragtidaas waxay ka fogaanaysaa in uu naftiisa ka dhigo siyaasadda.
Aqoonsiga
Buuggu waxa uu tilmaamayaa mawduucyo ay ka mid yihiin in qofku ka tago waddankiisii hooyo iyo in la dhiso aqoonsi badhkii u dhexeeyay afafka Faransiiska iyo Faaris. Ciwaanka cutubka keligood waa sheeko: 'Sida Faaris loo noqdo'. 'Ma hadlo.' 'Ma ciyaaro' 'Ma rabtaa Khayam?' 'Hagaag, qaado!' Sida loo noqdo Faransiis. 'Safarka wareega nolosha'. 'Mar mar ka masax gacmaha aabbaha'. Madjidi wuu garanayaa kala duwanaanshaha dhaqan ee u dhexeeya labada dal, jilaagiina waxa uu ka dhigaa mid kaftan ah. Sida uu doonayo in uu ku guulaysto, waxa uu u wajaho fikradaha la aaminsan yahay ee labada dhaqanba kan kale ka aaminsan yihiin, waxaana daaha ka qaaday qalaad, bari iyo gumaysi.
"Waxaan dhex galgalaa adduunyadayda yar ee qalaad, taas oo i siisay sharaf kaftan ah. Faanka in la kala duwan yahay. Laakiin had iyo jeer degdeggaas, codkaas gudaha ah ee i xasuusinaya inaanan ahayn waxaas oo dhan, oo aan ku qariyo maaskaro, kii masaafurinta khiyaaliga ah. "Waxay u maleynayaan in la haysto laba dhaqan waa caadi. maxaad taqaan?" Dhammaan oo leh dareen wanaagsan oo kaftan iyo gabayo ka buuxa xoojinta. Iyo in labada qoraaba sidoo kale beerta Faaris sida astaan: janno lumay, barxadda iyo garaash, iyo in ka sii badan, oo dhan, guulaysato. Sida Farrojzad u qoray: "Qof walba waa ogyahay / in aan galnay / riyada aamusnaanta iyo qabow ee Simurg / in aan ka helnay runta beerta [...] Ma aha wax ku saabsan xawaashka cabsida leh ee mugdiga ah; Waxay ku saabsan tahay maalinta iyo daaqadaha furan / iyo hawo cusub / iyo guri ay walxuhu gubanayaan, faa'iido lahayn. / iyo dhulka, oo mar kale bacrin ah, / iyo dhalashada, iyo koboca iyo kibirka.
KU SAABSAN QORAAGA
PATRICIA ALMARCEGUI
