Une chokwadi here kuti haudi masvomhu?

Mazuva gumi namashanu apfuura, mumwe wevaverengi veidzi ongororo dzokuzvininipisa akatisiya mutsinhiro mamwe mashoko atakanzwa kakawanda. Mukutanga kwekufunga, semune dzimwe nguva, tinopindura munzvimbo imwe chete iyo yakaitwa. Zvisinei, achifungisisa zvishoma nezvishoma, akafunga kuti zvingava zvinofadza kutsaurira chinyorwa chose kumashoko aya, sezvo kune vanhu vakawanda avo, maererano nokutaura kwavo, vanofunga zvakafanana, uye vanodavira zvapachokwadi kuti havana kururama. Munoziva mashoko anoti kubva zvandakasiya chikoro handisati ndashandisa masvomhu kana kuti masvomhu hazvina basa kwandiri. Mitsetse inotevera haina kuitirwa kupwisa chero munhu. Nekudaro, ini ndinofunga iwo ongororo dzakafanira semurume nemukadzi dzatinoratidza zvishoma nezve kusarongeka kwe 'ngano dzemudhorobha' (ndingati, iko zvino anglicism iri mufashoni, 'fakes') yemhando inoratidzwa. Ndinonzwisisa kuti anotsanangurwa zvine ruremekedzo, uye pasina chinangwa chakaipa, uye ndosaka ndichitenda kuti ibasa redu (revamasvomhu, vesainzi, vadzidzisi kana vanamakanika) kuedza kuzvijekesa, kana kumbopa zvikonzero zvekusawirirana kwedu. Sezvo, zvakare, ndichaedza kupa mienzaniso chaiyo, ndinofunga inonyatsoenderana nekuburitsa, inova chirevo chekupedzisira chezviratidziro izvi zvatinounza pano vhiki nevhiki. Ndichadaidza avo vese vakadzidza uye vakapedza basa rekuyunivhesiti mune iyo discidhi masvomhu; parizvino bachelor's degree in mathematics, aimbove bachelor's degree mumasvomhu. Itsanangudzo yakawandisa, ndinoziva, nekuti kuchave nevanofunga masvomhu chete avo vanotsvagisa masvomhu, kwete avo vanozvipira chete kudzidzisa, kuparidzira, nezvimwe. Chokwadi, vekare ndivo vane mvumo yakawanda yekushandisa nhamba iyoyo, nekuti vanoedza kufambisira mberi nyaya nebasa ravo. Asi sezvo ndichataura maererano nedzidziso yakagamuchirwa, iri mupfungwa iyi kuti ndiri kuedza kuwedzera kwakaratidzwa. Ndeupi muzivi waunoziva asina neimwe nzira kurima pfungwa kana masvomhu? Kutanga pane imwe nzvimbo, anotsinhira kuti handifungi kuti nyanzvi dzakawanda dzemasvomhu dzinogona kuwanikwa dzisingati uzivi uye nhoroondo youzivi sechirango chinokosha muzvidzidzo zvomugari upi noupi ane dzidzo yepamusorosoro, chero ipi zvayo. Uye ini ndichaipikisa nemubvunzo: Ndeupi muzivi waunoziva asina kurima pfungwa kana masvomhu neimwe nzira? Zvakakosha here kuita runyorwa rwevasiri vesvomhu vazivi? Háganla achawana nhamba yakaderera zvakanyanya pane seti yevazivi vese. Uye chikonzero chakajeka: masvomhu haangofungi nezve tekinoroji zvinhu zvinoenderana nekuverenga (icho chingori chikamu, chidimbu chatingataura maererano nechidzidzo chedu, uye chikamu chidiki chemakadhinari mashoma pane iyo yakazara nzvimbo), asi. teverawo Tsananguro uye ratidziro yechero nyaya, uchishandisa mitauro uye kufunga kwakanyatso kuenderana nemamiriro edambudziko. Masvomhu haingotsvaki kugadziriswa kwekongiri, sezvatinodzidziswa muhupenyu hwedu hwekuchikoro, asi iri pamusoro pekufunga kwese, kuongorora, kukudziridzwa kwehunyanzvi; Mushure mekunge maitiro aya awanikwa, chikamu chakajeka chekugadzirisa chichatengeswa, icho chinenge chisisave chikamu chemagetsi chekupedzisira. Sezvandinotaura, ichi chinongova chikamu chekupedzisira, chikamu chehunyanzvi, chisinganyanyi kukosha muchokwadi, nekuti chinhu chakakosha kufungidzira, kutsvaga nzira. Ikoko iwe une 'mufananidzo' wezvinonzi 'muzivi wekutanga', Thales weMireto, uyo, sezvaungave uchiziva, ane mukurumbira weiyo theorem iyo yakabvumira vanhu vese kuita zvinhu sekuyera madaro kubva kunzvimbo dzisingasvikike. Iwe haugone kana kusvibiswa kubva kumba Kunyangwe chiri chokwadi, sezvo isu tichivhura maziso edu mangwanani ega ega, tiri kushandisa masvomhu. Tinogona kudyara mutambo unonzi 'Usaite zvaunoda neimwe nzira math kuti ukwanise kuita'. Ehe, ivo vanozomuka kana muviri wavo wavaudza kuti vadaro, nekuti wachi yearamu yaizorambidzwa. Kanganwa nezve mahwendefa, nharembozha, makomputa, terevhizheni, microwaves, zvitofu, heaters, washing muchina, nezvimwewo, chero mudziyo une diki diki redunhu iro, sezvaunoziva, riri kuteerera chaiyo masvomhu algorithm. Nokuda kwechikonzero chimwe chete, iwe haugoni kushandisa chiedza chekushandura, saka kana imba yako iri mukati, tsvaga kenduru yakanaka ine kenduru inobatanidzwa kuti igone kuibata zvakanaka, nokuti tochi, kufanana nemamwe. Iwe unozofanirwa kuve nemabhakiti akanaka emvura ekudira pasi muchimbuzi nekuti hatigone kugezesa cheni kana kuvhura pombi nekuti magadzirirwo epombi, kushanda kwawo, kunoda maverengero uye zviyero zvakaitwa nemumwe kuti ashande. Ehezve, ita kuti mashizha emuti agadzirire kuzvichenesa iwe chengetedza chikamu, sezvo chero mhando yepepa ine zviyero uye zviyero zvausingakwanise kushandisa, tisingarevi maberere ezvinhu zvekuumbwa kwako (izvi zvinokanganisa mapiritsi ako nemishonga uye haakwanise kunwa) . Sei pepa remuchimbuzi riri cylindrical uye risiri prismatic, spherical, nezvimwewo? Ah, urombo, hatigone kushandisa mazwi emasvomhu. Masvomhu haingotsvage kugadzirisa kwekongiri, asi iri pamusoro pekufunga kwese, kuongorora, kuvandudza matekiniki. Nenzira imwecheteyo, tinofanira kunge takashama zvachose mumugwagwa, nokuti chimiro chezvipfeko hachisi chero chipi zvacho. Vaifanira kuigadzira maererano nehukuru chaihwo, uye inoumbwa nemaumbirwo ane zviyero zvakaringana. Nemari, mabhiri (Wakambozvibvunza here kuti sei tichishandisa nhamba 1, 2 ne5 uye dzadzo dzakawanda, sekukosha kwemari? Wadii 1, 3, 7, semuenzaniso, kana zvimwe zvakakosha?), makadhi echikwereti kana chero imwe mhando (iwe unoziva, nekuda kwebhakodhi, iyo PIN uye nevamwe), uye havazoteerere kune mafambiro ebhazi uye dzimwe nzira. zvekufambisa (GPSs yakavakirwa pane sphere intersection theorem). Anoona kuti nhamba dzacho hadzipo. Uye kana uchivaziva, hauzive kurongeka kwavo (Zvakanaka sei 'Bhuku reJecha' naJorge Luis Borges, nenzira! manyoro, nekuti mafonti parizvino akagadzirwa aine basa remasvomhu uye nzira dzakanangana dzekududzira; rangarira mitemo yemutambo uyu, usashandise chero chinhu chine masvomhu pairi). vanofanira kufamba kwose kwavanoenda, asi kwete nenzira pfupisa, nokuti pahwaro hupi hunosarudzwa kuti ipfupi zvikurusa? Zvakare, 'mupfupi' zvinorevei? Zviri pachena kuti hatingadye chero chinhu chisina kuwanikwa nenzira inoshandiswa nedzimwe masvomhu, saka, kutsanya kune utano, uye ngatiende kumunda, kunotanha michero yesango, nokuti ndinotya kuti haizokwanisi kubata chero chinhu mukati mebindu rakaganhurwa, chimiro chekudiridza, kurongeka kwembeu, nezvimwe. Mumufananidzo, mugadziri wetsamba 'a' muHelvetica font, ine Bezier curves. Kushandisa nzira iyi, mukuwedzera kumapoinzi ayo mumiriri wekupedzisira anopfuura (node), pane chaiwo mapoinzi ekudzora anoratidza kutsetseka kwechero curve. Sainzi vs. Humanities Nezvikonzero zviri pachena, hatigone kuziva zvese nezve zvese nenzira yakazara. Ruzivo rwevanhu rwakatambanudzwa zvekuti tinoda hunyanzvi. Nekudaro, kuve netsika, kuziva izvo zvekutanga pane zvese, zvinokurudzirwa uye zvinopfumisa. Handizivi panguva ipi munhoroondo mumwe munhu akasarudza kuita kupatsanurwa pakati pesainzi nevanhu, kana kuti ndiani angave 'nyanzvi' inonzwisisika, asi chokwadi akaita imwe yehupenzi hwakakura hwakambovapo uye hucharamba huripo. Munhu ane zvikamu zvakawanda, uye haaparadzaniswi. Inoda uye inoshandisa marudzi ese ezivo. Haisi 'yetsamba', kana 'yesainzi'. Zvose zviri zviviri. Chikonzero chakakurumbira chekuti 'Ndiri munyori' rwiyo rwekureruka, kusanzwisisa, kusagona. Kana ndikazviwana ndiri mugungano ravanotaura nezve 'Upenyu kurota', ndingasara sei ndichiti "Handifungi, nokuti ndiri sainzi"? Kana kuti kana akapindura, "Iyo firimu yeQuevedo yakanaka." Hazvishande senharo. Hungwaru uye kuchenjera zvikuru kuramba wakanyarara, kana kugamuchira kusaziva, pane kutaura zvisina maturo. Isu masvomhu, masayendisiti, hatingambotarisiri kuti munhu wese agadzirise maequation akasiyana, kana kugadzirisa maitiro ekuderedza oxidation (pakati pezvimwe zvinhu nekuti kana zvisina kudaro, tinenge takanyanyisa). Asi kukwanisa, sekutaura kwakaita bhuku remutauro raLázaro Carreter ratakadzidza, “kukwanisa kushandura rejista”, nechinangwa chekukwanisa kunzwa uye kukurukura zvakanaka nevaviri purofesa wezvemagariro evanhu uye mushandi wekuchenesa. Uye zvechokwadi pasina pedantry kana kufunga kwesekondi kuti mamwe mabasa ari pluses kana akaipa kupfuura mamwe. Vese vakakodzera zvakaenzana nekuti vese vanodiwa chose. Ini pachangu, ndiri weboka remabhuku, ndinogara ndichiona mafirimu matsva, ndinoramba ndiine ruzivo rwenhau dzezuva nezuva (chimwe chinhu chinondifadza), uye ndiri nyanzvi yemasvomhu. Uye nhaurirano nevandinodzidza navo dzimwe nguva dzakananga kumasvomhu uye dzimwe zhinji dzinenge dziri pamusoro pezvidzidzo zve'vanhu'. Kunyange nyanzvi dzemasvomhu, kana chero ani zvake akazvitsaurira ku'sainzi' haashore 'vanhu'. Zvakapesana chaizvo. Chokwadika, ‘kuva munhu’, uko muravi akakurudzira mitsetse iyi akaratidzira, hakusati kuchingova bedzi kuchirango chipi nechipi kana kuti kumunhu upi noupi zvikuru. Asi, idzinza reruzivo rwese rwatave kushanduka, zvirinani kana kuipa, mukati mekugara kwedu panyika ino, iyo, nenzira, nenzira yainotungamira, ichapera Zuva risati rave nyeredzi hofori tsvuku. Mashoko ekupedzisira aya anondiyeuchidza zvinhu zviviri zvitsva zvinoshamisa kubva kumakore makumi matanhatu ezana ramakore rapfuura, handichaziva kana ari ngano dzesainzi zvakare, pane zvakare mavhezheni manomwe emafirimu: 'Planet of the Apes', naPierre Boulle, uye 'The Planet of the Apes', rakanyorwa naPierre Boulle, uye '! Make Room, Make Room!' rakanyorwa naHarry Harrison, zvose zvine zvimwe zvemasvomhu zvakare. Nekuti, sezvandinotaura, zvese zvakabatana uye sainzi nevanhu hazvisi izvo zvakasiyana. Mienzaniso yakazara mumarudzi ese emabasa, zvakare mune zvatinofunga nezvemabhuku echinyakare nevanyori, zvazvino uye zvekare. Tichazombokwanisa here kurega kuteerera kune chero munhu achiti 'Ndiri munhu wesainzi' uye/kana zvakasiyana? Inguva yakareba sei vanovimba neni, pasina mubvunzo, vaverengi vanodiwa. Alfonso Jesús Población Sáez purofesa paYunivhesiti yeValladolid uye inhengo yeDissemination Commission yeRoyal Spanish Mathematics Society (RSME).