Jgħidu li kien fuq srievet tal-karti li Frank Ghery l-ewwel wera lil dawk responsabbli mill-proġett il-kurvi impossibbli li kien fassal għall-Mużew Guggenheim f’Bilbao. Dan huwa l-ewwel skeċċ tal-mużew il-ġdid tal-belt, li fil-bidu tad-disgħinijiet ġie milqugħ b’taħlita ta’ stagħġib, nuqqas ta’ twemmin u deriżjoni. Ftit li xejn jemmnu allura li mużew avant-garde jista’ jkollu post f’belt industrijali li qed tonqos. “Il-prinċipji kienu kontroversjali ħafna,” dawk li għexu l-proċess mill-bidu tiegħu għadhom jiftakru llum fl-uffiċċju tal-komunikazzjoni tal-mużew. "Kien disinn tant pijunier u uniku li ma kien hemm xejn x'tqabbilha," żied jgħid. Id-disinn ta’ Frank Ghery (taħt), li jinsab ħdejn l-estwarju, kien kontroversjali għall-awdaċja tiegħu JOSÉ LUIS NOCITO U l-kurvi impossibbli tal-iskeċċ ta’ Ghery għaqqdu materjal li qatt ma deher fit-toroq ta’ Bilbao. L-ossessjoni tal-perit Kanadiż kienet li jkun jista’ jibni l-proġett tridimensjonali tiegħu billi juża “materjal wieħed.” Kien qed ifittex ukoll ton griż li jfakkar fil-passat industrijali tal-belt, u għalhekk l-ewwel intenzjonijiet tiegħu kienu dawk magħmula bl-istainless steel. Madankollu, ftit testijiet kienu biżżejjed biex jipprovaw li bl-ilma (u f'Bilbao tagħmel ħafna xita), tilfet id-dija tagħha u deher imdbiel, bħallikieku "mejta". Kien f’nofs dik il-frustrazzjoni meta sab biċċa titanju fl-istudjo tiegħu. Ipprova jferra l-ilma fuqha u mhux talli ma tilfitx id-dija, iżda saħansitra spikkat u akkwista ton tad-deheb. “Konna xxurtjati li kellna lil Frank Ghery fi stat ta’ grazzja li fehem tajjeb ħafna mill-bidu li l-bżonnijiet tagħna kienu eċċezzjonali,” iżid jgħid mill-mużew. Il-proċess tal-kostruzzjoni ma kienx mingħajr redikolu. Hekk kif il-ħaddiema assemblaw il-pjanċi maliċi, it-ton qawwi tagħhom kien jispikka kontra l-griż taċ-ċomb ta’ belt pjuttost maħmuġa u fit-triq il-ġirien staqsew x’se jkun ir-riżultat finali ta’ dak il-bini li ma kien jixbah lil xi ħaġa mibni lanqas talb. “Għalija qisu vapur,” “qisha bott tal-landa,” “jgħidu li meta tħares lejha mill-muntanja tidher qisha warda,” tennew bla heda n-nies ta’ Bilbao b’ċertu lewn. Il-kummenti ironiċi ma kienu xejn għajr il-konsegwenza diretta tal-oppożizzjoni soċjali u politika qawwija li nħolqot immedjatament minn meta ġie ppreżentat il-proġett fl-1992. Fit-triq, kien xokkanti li kien qed ja[seb fuq mu]ew avantgarde meta l-belt kienet qed tesperjenza l-ag[ar mument ekonomiku tag[ha Il-kri]i industrijali kienet qed tikkaw]a l-g[eluq kaskata ta’ fabbriki storiċi u l-qg[ad kien sploda ’l fuq minn 25%. F’nofs il-pessimiżmu ekonomiku prevalenti, ħafna ma semgħux il-ħtieġa li jiffaċċjaw daqqa ta’ ħarta inizjali ta’ 20.000 miljun peseta (aktar minn 120 miljun ewro). Barra minn hekk, f’belt mingħajr tradizzjoni ta’ arti kontemporanja, kien hemm dubji dwar il-kwalità tax-xogħlijiet tal-arti u lanqas ma approvaw il-fatt li kienet istituzzjoni ta’ New York, is-Solomon R. Foundation. Guggenheim, dak li ssorvelja istituzzjoni Baska. Oteiza sejħet il-ftehim “is-soap opera ta’ Disney stess” u totalment “anti-Bask.” Waħda mill-aktar vuċijiet kritiċi kienet dik tal-iskultur Jorge Oteiza. Huwa ddeskriva l-ftehim bħala "is-soap opera ta' Disney stess" u totalment "anti-Bask." Beża’ li d-dimensjoni internazzjonali tal-proġett tikkawża “paraliżi” tal-attivitajiet kulturali lokali. Saħansitra kiteb ittra lill-Lendakari ta’ dak iż-żmien, José Antonio Ardanza, fejn talab li jinkiser il-ftehim mal-fondazzjoni ta’ New York. It-tmaqdir kienu kostanti wkoll mill-isfera politika. Il-proġett saħansitra rċieva kritika mill-PSE, imsieħba tal-PNV fil-Gvern Bask. Mira tal-ETA Il-mużew sar ukoll il-mira tal-grupp terroristiku ETA. Propju ħdejn Puppy, il-kelb kbir li jgħasses id-daħla, post ifakkar f’Txema Agirre. Iż-żagħżugħ ta’ 35 sena mill-Ertzaina kien qed jgħasses id-daħla tal-mużew meta kien fadal biss ħamest ijiem għall-ftuħ uffiċjali tiegħu. F’ħin minnhom ħsibt fi tliet irġiel, li b’vann bi pjanċi foloz ippretendu li jġibu l-fjuri għall-inawgurazzjoni. L-ETA qed tippretendi li tattiva diversi splussivi f’attività li għaliha attendew ir-Re, Aznar u l-Lendakari Fil-verità, il-qsari ħeba diversi lanċaturi tal-granati li l-membri tal-ETA beħsiebhom jattivaw b’kontroll remot waqt l-attività istituzzjonali li għaliha attendew il-Gvern u l-Lendakari. . Meta wieħed mit-terroristi ġie skopert, sparalu mill-bogħod. Agirre qatta’ diversi jiem imut fl-isptar u fl-aħħar miet. Għalkemm dak iż-żmien id-direttur tal-mużew, Juan Ignacio Vidarte, irrikonoxxa li ma ħadithomx “b’sorpriża,” il-verità hi li sa issa l-kultura qatt ma kienet l-objettiv tal-ETA. Teorija li użaw sorsi anti-terroristiċi hija li l-ETA fittxet kolp ta’ stat internazzjonali f’nofs il-proċess tal-bord nazzjonali tal-HB. Oħrajn jemmnu li tkellmu kontra element ta’ kontroversja soċjali, u tennew l-istrati li ntużaw kontra l-impjant nukleari ta’ Lemoniz jew il-Ferrovija ta’ Veloċità Għolja. Il-verità hi li l-qtil tal-ertzaina pprovoka protesta soċjali qawwija li l-ETA ma qagħadx fuqha. 250.000 ruħ inġabru f’Bilbao biex jipprotestaw kontra l-qtil. Kemm jekk minħabba r-rispons soċjali jew l-affezzjoni li biha n-nies ta’ Bilbao laqgħu l-mużew, il-verità hi li l-Guggenheim qatt ma reġa’ kien fil-mira tat-terroristi. In-nies ta 'Bilbao, mix-xettiċiżmu għall-adorazzjoni L-ebda wieħed mill-awguri ħżiena ma sar realtà. Ukoll għall-kuntrarju. Fit-18 ta’ Ottubru, 1997, il-bini brillanti ġie ppreżentat lid-dinja bil-għan li jsir l-ikona tal-‘Bilbao l-ġdid’ u mill-bidu qabeż it-tbassir tal-viżitaturi. "Kien hemm bidla mgħaġġla ħafna fil-perċezzjoni tar-residenti ta 'Bilbao," jispjegaw mill-Guggenheim. MERĦBA KBIRA MILL-1997 24 miljun viżitatur mill-inawgurazzjoni tagħha 62% huma viżitaturi barranin Waħda mill-virtujiet tagħha kienet ukoll li tiżgura li l-'boom' inizjali ssir 'suċċess sostnut'. Tant hu hekk li f’dawn il-25 sena g[addew aktar minn 24 miljun viżitatur mill-gallerija tal-arti; jiġifieri, aktar minn miljun fis-sena. Minn kollox, 62% huma viżitaturi barranin, li kkontribwixxa biex il-belt ta’ Bilbao tpoġġi fuq il-mappa internazzjonali. Dan kollu jissarraf fi spinta ekonomika importanti għall-belt. Skont l-aħħar rapport tal-mużew, l-attività tiegħu tiġġenera domanda annwali ta’ aktar minn 197 miljun u 80% ta’ dawk il-flus jirreferu għal spejjeż magħmula minn viżitaturi f’bars, ristoranti jew negozji lokali. Huwa stmat li fl-2021 ikkontribwixxa aktar minn 173 miljun ewro għall-PGD u kkontribwixxa għaż-żamma ta’ 3.694 impjieg. L-uffiċċju tal-komunikazzjoni jispjega li din il-kontinwità fiż-żjarat hija spjegata mid-dinamiżmu tal-programmazzjoni tiegħu. Kull sena huma skedati tużżana esebizzjonijiet temporanji. "Anke jekk il-viżitaturi jirrepetu, dejjem isibu mużew ġdid," huma jżidu. Fil-fora akkademiċi anke qed jitkellem dwar l-'Effett Guggenheim' jew 'l-Effett Bilbao'. Tirreferi għal mudell ta’ ppjanar urban li joħroġ mill-belt ta’ Bilbao u li jwassal għat-titjib ekonomiku u soċjali tal-bliet permezz ta’ proġetti emblematiċi. Skont Jon Leonardo Aurtenetxe, professur emeritu tas-Soċjoloġija fl-Università ta’ Deusto, in-novità kienet li tieħu “dawra tat-tmun” u mħatri fuq element kulturali bħala “mutur ta’ rivitalizzazzjoni metropolitana.” Barra minn hekk, studji kkonkludew li s-suċċess imbagħad kien fl-eżistenza ta '"proċess komprensiv" ta' trasformazzjoni fejn il-Guggenheim ma kien xejn aktar mill-ponta tal-iceberg. Amortized f'6 snin Beatriz Plaza, professur tal-Ekonomija fl-Università tal-Pajjiż Bask, li studja l-aktar aspett ekonomiku tal-fenomenu, tenfasizza fir-riċerka tagħha l-facelift li l-gallerija tal-arti rrappreżentat għal Bilbao. Huwa kkalkula li l-investiment inizjali kien ġie rkuprat "f'sitt snin" iżda jenfasizza li, barra minn hekk, jipprevjeni "li tiżdied il-kwalità tal-ħajja taċ-ċittadini" b'"aktar modi milli mistenni." Għaldaqstant, l-investiment se jiġi rkuprat u se jiġi mġedded u mibrum. Sentejn wara, iċ-ċentru tal-konferenzi modern, Euskalduna, kien ħa post it-tarzni l-qodma u r-residenti ta’ Bilbao marru minn jimxu tul estwarju mniġġes għal mixi tul triq pjaċevoli bis-siġar tal-palm. L-isplużjoni tat-turiżmu żiedet ukoll il-ftuħ tal-lukandi, l-offerta gastronomika u l-qabża ta’ James Bond minn fuq il-bejt li jagħti ħarsa lejn il-Guggenheim għamlu l-belt moda bħala waħda ċinematografika. Inkluż Jorge Oteiza għaraf l-iżball tiegħu u spiċċa ffirma ftehim ta’ kollaborazzjoni mal-mużew fl-1998. futur', jista' jinftiehem biss bħala dikjarazzjoni ta' intenzjonijiet. "Se nkomplu naddattaw," jgħidu. Naturalment, il-mużew ħejja l-proġett ta’ espansjoni tiegħu b’sala tal-wirjiet ibbażata fuq is-sostenibbiltà li se tkun tinsab fir-riżerva tal-bijosfera ta’ Urdaibai. Jistennew biex jaraw kif dan il-proġett jitwettaq, ħejjew programm estensiv ta’ wirjiet, kunċerti u avvenimenti kulturali. L-istilla tal-anniversarju hija 'Motion', wirja mmexxija minn Norman Foster li toffri riflessjoni sobria u valur artistiku tal-karozzi. Għall-okkażjoni ġabar flimkien 38 aċċent storiku li jiddjalogaw ma’ 300 xogħol tal-arti. Is-suċċess kien tali li għall-ewwel darba l-mużew ħabbar li se jestendi l-ħinijiet tiegħu. Salzburg kienet il-favorita u Bilbao, it-tieni korsa Dak li ħafna residenti ta’ Bilbao ma jafux hu li jekk il-gallerija tal-arti saret waħda mill-ikoni tal-belt kienet, fil-biċċa l-kbira, minħabba daqqa ta’ xorti. Wara l-waqgħa tal-Ħajt ta’ Berlin, il-Fondazzjoni Solomon R. Guggenheim kien qed ifittex kwartieri ġenerali ġodda fl-Ewropa. Ħarsa tiegħu daret lejn il-belt ta’ Salzburg.
