Pontifikatuaren fase honetan, komenigarria litzateke bere hastapenetara begiratzea, prozesu jakin batzuk bizkortzen ari direla dirudien garai baten aurrean ez perspektibatzeko. Opus Dei-ri buruzko azken Motu proprio-a horren froga da. Hasieran amaiera da. Frantzisko Aita Santuak bere burua aurkeztu zuen Elizaren berritzeaz hitz egiten. Prozesuak hastea espazioak okupatzea baino garrantzitsuagoa dela esan du. Narrazio maisua prozesu sinodala da orain. Ulertu behar dugu prozesu sinodala Elizaren antzinako berritzearen parte izan zela, non kristau bizitzaren berritzea gertatu zela. Berritzeak ez du esan nahi munduaren beharretara egokitzea, hizkuntza pontifikalean mundutar bihurtzea. Ez du esan nahi formen aldaketa hutsa, ezta sozialki onartutako guztiaren integrazioa ere. Are gutxiago pentsamendu nagusiaren aginduei men egin. 2021eko urriaz geroztik, Sinodoa parrokia-elizbarrutia-Gotzain Konferentzia fasean zentratu da. Hortaz, bere ibilbide osoaren argazki nahiko hasiberria dugu. Pentsatu nahiko nuke prozesu sinodalaren gainontzeko uneek ere aurrekoaren protagonismoa izango dutela. Horrek esan nahi du ez dela presaka epaiketarik egin behar gehiengo gisa aurkezten diren eta ez diren proposamenei buruz, adibidez, emakumeen apaizgaitasunari, aukerako zelibatoari, sexu moralaren aldaketari, LGBTI unibertsoari arreta pastoralari buruz. Errealitatearen ezagutza handiagoa suposatzen ez duten metodologietan oinarritutako proposamenak, behin baino gehiagotan, ziklikoki sortzen diren ideietan edo asegabeko errebindikazioetan oinarritutako orientazioa baizik. Kristau-proposamena argitzeko discernimendu bat egin arte itxaron beharko dugu. Orain arte, protagonismoa hainbat iritzi mekanismok izan dute, hauek ere unitate pluralaren parte diren. Ez dugu ahaztu behar Frantzisko Aita Santuak prozesu hau inauguratu zuen egunean esandakoa: “Sinodoa ez da parlamentua, Sinodoa ez dela iritzi galdeketa; Sinodoa eliz-une bat da, eta Sinodoko protagonista Espiritu Santua da. Espiritua ez badago, ez da Sinodorik izango”.
